Đại sứ cho biết, Pháp hiện là quốc gia Liên minh châu Âu (EU) có nguồn vốn đầu tư lớn thứ hai vào Việt Nam, tạo ra 50.000 việc làm. Trong 30 năm qua, hàng vạn sinh viên Việt Nam đã tới Pháp du học. Trong lĩnh vực y tế, Pháp đã hỗ trợ Việt Nam đào tạo 3.000 bác sĩ. Các cơ quan nghiên cứu của Pháp cũng có nhiều hoạt động hợp tác với đối tác Việt Nam trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, nông nghiệp, y tế.

"Các hoạt động này góp phần tạo nên sợi dây kết nối ngày càng gắn bó giữa người Pháp và người Việt Nam", ông Brochet nói.

Trong nhiệm kỳ 3 năm của mình, Đại sứ đặt ra 4 ưu tiên. Thứ nhất, hỗ trợ Việt Nam ứng phó với những thách thức mang tính toàn cầu với trọng tâm là ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như đã cam kết tại các hội nghị chống biến đổi khí hậu (COP). Một trong những cơ chế thể hiện cam kết là chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng bình đẳng (JETP), trong đó Pháp đồng hành hỗ trợ Việt Nam trên cơ sở nguồn lực tài chính với khoảng 500 triệu euro. 

Thứ hai, Đại sứ nêu mục tiêu hỗ trợ Việt Nam vừa phát triển kinh tế, vừa đáp ứng các tiêu chuẩn về xã hội, về pháp lý, về môi trường, trên cơ sở đó tận dụng được các khuôn khổ hợp tác mới như hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), giúp Việt Nam phát triển các sản phẩm đáp ứng hệ thống tiêu chuẩn khắt khe của châu Âu...

Thứ ba, phát triển mối quan hệ kinh tế giữa Pháp và Việt Nam, thúc đẩy các sản phẩm thế mạnh của Pháp tới Việt Nam như hàng không, dược phẩm, nông nghiệp...

Thứ tư, tăng cường hợp tác trên trường quốc tế thông qua các diễn đàn quốc tế, đa phương để cùng chia sẻ các giá trị như tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng chủ quyền quốc gia…

Đại sứ Olivier Brochet khẳng định: Hội nghị thượng đỉnh Pháp ngữ lần thứ 19 vào năm 2024 sẽ là một trong những cơ hội để hai bên trao đổi sâu, đóng góp vào mục tiêu chung này.

Tại cuộc gặp gỡ với báo chí chiều 3/10, tân Đại sứ Pháp Olivier Brochet bày tỏ vinh dự khi nhận nhiệm vụ tại Việt Nam vào thời điểm 2023 - năm đánh dấu 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và 10 năm quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. 

Đại sứ cho biết, Pháp hiện là quốc gia Liên minh châu Âu (EU) có nguồn vốn đầu tư lớn thứ hai vào Việt Nam, tạo ra 50.000 việc làm. Trong 30 năm qua, hàng vạn sinh viên Việt Nam đã tới Pháp du học. Trong lĩnh vực y tế, Pháp đã hỗ trợ Việt Nam đào tạo 3.000 bác sĩ. Các cơ quan nghiên cứu của Pháp cũng có nhiều hoạt động hợp tác với đối tác Việt Nam trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, nông nghiệp, y tế.

"Các hoạt động này góp phần tạo nên sợi dây kết nối ngày càng gắn bó giữa người Pháp và người Việt Nam", ông Brochet nói.

Trong nhiệm kỳ 3 năm của mình, Đại sứ đặt ra 4 ưu tiên. Thứ nhất, hỗ trợ Việt Nam ứng phó với những thách thức mang tính toàn cầu với trọng tâm là ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như đã cam kết tại các hội nghị chống biến đổi khí hậu (COP). Một trong những cơ chế thể hiện cam kết là chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng bình đẳng (JETP), trong đó Pháp đồng hành hỗ trợ Việt Nam trên cơ sở nguồn lực tài chính với khoảng 500 triệu euro. 

Thứ hai, Đại sứ nêu mục tiêu hỗ trợ Việt Nam vừa phát triển kinh tế, vừa đáp ứng các tiêu chuẩn về xã hội, về pháp lý, về môi trường, trên cơ sở đó tận dụng được các khuôn khổ hợp tác mới như hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), giúp Việt Nam phát triển các sản phẩm đáp ứng hệ thống tiêu chuẩn khắt khe của châu Âu...

Thứ ba, phát triển mối quan hệ kinh tế giữa Pháp và Việt Nam, thúc đẩy các sản phẩm thế mạnh của Pháp tới Việt Nam như hàng không, dược phẩm, nông nghiệp...

Thứ tư, tăng cường hợp tác trên trường quốc tế thông qua các diễn đàn quốc tế, đa phương để cùng chia sẻ các giá trị như tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng chủ quyền quốc gia…

Đại sứ Olivier Brochet khẳng định: Hội nghị thượng đỉnh Pháp ngữ lần thứ 19 vào năm 2024 sẽ là một trong những cơ hội để hai bên trao đổi sâu, đóng góp vào mục tiêu chung này.

Niềm tự hào với ngôn ngữ mẹ đẻ

Thái độ văn hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành trình độ ngôn ngữ. Việc nhấn mạnh quá mạnh mẽ của Pháp vào việc bảo tồn ngôn ngữ dân tộc và văn hóa đôi khi dẫn đến sự phản đối việc sử dụng ngoại ngữ, bao gồm cả tiếng Anh. 

Tiếng Pháp gắn bó sâu sắc với bản sắc Pháp và trong lịch sử, người ta thường miễn cưỡng sử dụng tiếng Anh, bị một số người coi là mối đe dọa đối với chủ quyền văn hóa.

Đã từng có thời kỳ dài (thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 20), tiếng Pháp chiếm một vị trí “độc tôn” trong ngoại giao toàn cầu và quan hệ quốc tế. Sách báo, tài liệu được viết bằng tiếng Pháp. Người trẻ, học sinh học tiếng Pháp, đặc biệt tại các quốc gia có di sản thực dân của quốc gia châu Âu này.

Văn hóa Pháp, bao gồm văn học, nghệ thuật và triết học, được đánh giá cao. Các phong trào như Khai sáng phần lớn được thúc đẩy bởi các nhà tư tưởng người Pháp như Voltaire, Rousseau và Montesquieu. Tiếng Pháp đã trở thành ngôn ngữ của giới thượng lưu có học vấn trên khắp châu Âu và các thuộc địa trải dài ở châu Mỹ, Phi và Đông Nam Á.

Với sự kết thúc của chủ nghĩa thực dân vào giữa thế kỷ 20, nhiều quốc gia đã giành được độc lập và bắt đầu quảng bá ngôn ngữ của mình thay vì tiếng Pháp. Tiếng Anh ngày càng chiếm ưu thế, thay thế tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ quốc tế chính.

Trước sự thoái trào của tiếng Pháp, một bộ phận vẫn “hoài niệm một thời”. Tuy nhiên, sự phản kháng văn hóa này đang dần giảm bớt, đặc biệt là ở thế hệ trẻ. Tuy nhiên, những tác động kéo dài của tư duy này vẫn có thể được nhìn thấy ở mức độ thành thạo tổng thể, cũng như ở sự miễn cưỡng của một số bộ phận dân cư trong việc sử dụng tiếng Anh.

Những biện pháp khẩn cấp để nâng trình độ tiếng Anh

Năm 2013, Bộ trưởng Bộ Đại học lúc bấy giờ Genevieve Fioraso đã giới thiệu một dự luật cho phép các trường đại học của nước này dạy các môn học bằng tiếng Anh nhiều hơn. Theo bà Genevieve, mục tiêu của dự luật là nhằm thu hút nhiều sinh viên tới từ các quốc gia khác như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ- nơi tiếng Anh đang được dạy phổ biến, trong khi tiếng Pháp hầu như chỉ dành cho những người yêu văn chương, theo Washington Post.

“Cách đây 10 năm, chúng ta là quốc gia đứng thứ 3 về khả năng thu hút sinh viên nước ngoài, nhưng hiện tại chúng ta đứng thứ 5”, bà nói. Được biết, bà Genevieve từng là giáo viên dạy tiếng Anh. 

Dự luật làm dấy lên sự phẫn nộ sâu sắc từ những nhà trí thức Paris. Họ kiên quyết cho rằng sinh viên nước ngoài học tập ở Pháp phải học tiếng Pháp.

Năm 2022, Pháp công bố cấm công nghệ chơi game bằng tiếng Anh nhằm bảo vệ sự thuần khiết của tiếng Pháp. Các quan chức chính phủ phải thay thế các từ như "e-sports" (thể thao điện tử) và "streaming" (phát trực tuyến) bằng các phiên bản tiếng Pháp đã được phê duyệt, theo The Guardian.

Năm 2023, Pháp kiện Ủy ban Châu Âu vì ưu tiên tiếng Anh trong tuyển dụng ở khối này, theo tờ Politico. Đối với Pháp, các bài kiểm tra chỉ bằng tiếng Anh là “hành vi phân biệt đối xử”.

Liên minh này hiện đang tuyển dụng các quan chức mới trong các lĩnh vực như vũ trụ, quốc phòng và kinh tế, sử dụng quy trình tuyển chọn bao gồm một số bài kiểm tra chỉ được thực hiện bằng tiếng Anh. Paris cho rằng những tiêu chí đó có lợi cho các ứng cử viên nói tiếng Anh nên đã đệ đơn hai đơn khiếu nại lên tòa án cấp cao của EU.

Một trong những yếu tố khác ảnh hưởng đến trình độ tiếng Anh ở Pháp là hệ thống giáo dục. Tiếng Anh là môn học bắt buộc ở trường học. Ở Pháp, trong khi nhiều trẻ em bắt đầu học tiếng Anh từ khi còn nhỏ, việc học tiếng Anh chính quy không trở thành bắt buộc cho đến khi các em đạt đến lớp 6ème, tương ứng với năm đầu tiên của trường THCS, thường là ở tuổi 11. 

Trước 6ème, các trường học có sự linh hoạt trong việc lựa chọn dạy ngoại ngữ nào dựa trên nguồn lực sẵn có của họ, chủ yếu là kỹ năng ngôn ngữ của giáo viên, theo The Local. Do đó, ngoại ngữ cụ thể được cung cấp có thể khác nhau giữa các trường tùy thuộc vào chuyên môn của giáo viên.

Đồng thời, trọng tâm truyền thống là ngữ pháp và kỹ năng viết tiếng Anh hơn là khả năng đàm thoại trôi chảy. Cách tiếp cận này thường khiến sinh viên có kiến ​​thức tiếng Anh lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng giao tiếp thực tế.

Cải cách giáo dục gần đây nhằm giải quyết những thiếu sót này bằng cách nhấn mạnh vào kỹ năng nói và cách sử dụng thực tế. Bộ Giáo dục Pháp đã đưa ra nhiều sáng kiến. 

Năm 2022, chính phủ Pháp triển khai kế hoạch học tiếng Anh "khẩn cấp" cho trường học thông qua các ưu tiên học ngoại ngữ này như việc mở thêm nhiều trường song ngữ, phần mềm ngôn ngữ bằng giọng nói và tài trợ cho các chuyến đi học tập tại các quốc gia nói tiếng Anh.

Bất chấp những nỗ lực này, quá trình chuyển đổi từ lý thuyết sang thực hành vẫn đang được tiến hành và nhiều học sinh vẫn gặp khó khăn khi sử dụng tiếng Anh trong thực tế. Pháp đang đứng áp chót các nước châu Âu về trình độ tiếng Anh.

Tử Huy

Pháp nổi tiếng với niềm tự hào về ngôn ngữ và từ lâu đã duy trì mối quan hệ tương đối phức tạp với tiếng Anh. Mặc dù gần đây đã có ​​những cải thiện đáng chú ý về trình độ tiếng Anh, nhưng quốc gia này vẫn bị “tụt hậu” so với nhiều nước châu Âu khác.

Theo Chỉ số thông thạo tiếng Anh của EF (EF EPI) 2024, Pháp đứng thứ 43, tụt 9 bậc so với năm trước và được xếp vào loại có trình độ thông thạo vừa phải. Xếp hạng này phản ánh nhiều câu chuyện phía sau của nền kinh tế thứ 3 Liên minh châu Âu (EU) và thứ 7 thế giới.

Niềm tự hào với ngôn ngữ mẹ đẻ

Thái độ văn hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành trình độ ngôn ngữ. Việc nhấn mạnh quá mạnh mẽ của Pháp vào việc bảo tồn ngôn ngữ dân tộc và văn hóa đôi khi dẫn đến sự phản đối việc sử dụng ngoại ngữ, bao gồm cả tiếng Anh. 

Tiếng Pháp gắn bó sâu sắc với bản sắc Pháp và trong lịch sử, người ta thường miễn cưỡng sử dụng tiếng Anh, bị một số người coi là mối đe dọa đối với chủ quyền văn hóa.

Đã từng có thời kỳ dài (thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 20), tiếng Pháp chiếm một vị trí “độc tôn” trong ngoại giao toàn cầu và quan hệ quốc tế. Sách báo, tài liệu được viết bằng tiếng Pháp. Người trẻ, học sinh học tiếng Pháp, đặc biệt tại các quốc gia có di sản thực dân của quốc gia châu Âu này.

Văn hóa Pháp, bao gồm văn học, nghệ thuật và triết học, được đánh giá cao. Các phong trào như Khai sáng phần lớn được thúc đẩy bởi các nhà tư tưởng người Pháp như Voltaire, Rousseau và Montesquieu. Tiếng Pháp đã trở thành ngôn ngữ của giới thượng lưu có học vấn trên khắp châu Âu và các thuộc địa trải dài ở châu Mỹ, Phi và Đông Nam Á.

Với sự kết thúc của chủ nghĩa thực dân vào giữa thế kỷ 20, nhiều quốc gia đã giành được độc lập và bắt đầu quảng bá ngôn ngữ của mình thay vì tiếng Pháp. Tiếng Anh ngày càng chiếm ưu thế, thay thế tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ quốc tế chính.

Trước sự thoái trào của tiếng Pháp, một bộ phận vẫn “hoài niệm một thời”. Tuy nhiên, sự phản kháng văn hóa này đang dần giảm bớt, đặc biệt là ở thế hệ trẻ. Tuy nhiên, những tác động kéo dài của tư duy này vẫn có thể được nhìn thấy ở mức độ thành thạo tổng thể, cũng như ở sự miễn cưỡng của một số bộ phận dân cư trong việc sử dụng tiếng Anh.

Những biện pháp khẩn cấp để nâng trình độ tiếng Anh

Năm 2013, Bộ trưởng Bộ Đại học lúc bấy giờ Genevieve Fioraso đã giới thiệu một dự luật cho phép các trường đại học của nước này dạy các môn học bằng tiếng Anh nhiều hơn. Theo bà Genevieve, mục tiêu của dự luật là nhằm thu hút nhiều sinh viên tới từ các quốc gia khác như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ- nơi tiếng Anh đang được dạy phổ biến, trong khi tiếng Pháp hầu như chỉ dành cho những người yêu văn chương, theo Washington Post.

“Cách đây 10 năm, chúng ta là quốc gia đứng thứ 3 về khả năng thu hút sinh viên nước ngoài, nhưng hiện tại chúng ta đứng thứ 5”, bà nói. Được biết, bà Genevieve từng là giáo viên dạy tiếng Anh. 

Dự luật làm dấy lên sự phẫn nộ sâu sắc từ những nhà trí thức Paris. Họ kiên quyết cho rằng sinh viên nước ngoài học tập ở Pháp phải học tiếng Pháp.

Năm 2022, Pháp công bố cấm công nghệ chơi game bằng tiếng Anh nhằm bảo vệ sự thuần khiết của tiếng Pháp. Các quan chức chính phủ phải thay thế các từ như "e-sports" (thể thao điện tử) và "streaming" (phát trực tuyến) bằng các phiên bản tiếng Pháp đã được phê duyệt, theo The Guardian.

Năm 2023, Pháp kiện Ủy ban Châu Âu vì ưu tiên tiếng Anh trong tuyển dụng ở khối này, theo tờ Politico. Đối với Pháp, các bài kiểm tra chỉ bằng tiếng Anh là “hành vi phân biệt đối xử”.

Liên minh này hiện đang tuyển dụng các quan chức mới trong các lĩnh vực như vũ trụ, quốc phòng và kinh tế, sử dụng quy trình tuyển chọn bao gồm một số bài kiểm tra chỉ được thực hiện bằng tiếng Anh. Paris cho rằng những tiêu chí đó có lợi cho các ứng cử viên nói tiếng Anh nên đã đệ đơn hai đơn khiếu nại lên tòa án cấp cao của EU.

Một trong những yếu tố khác ảnh hưởng đến trình độ tiếng Anh ở Pháp là hệ thống giáo dục. Tiếng Anh là môn học bắt buộc ở trường học. Ở Pháp, trong khi nhiều trẻ em bắt đầu học tiếng Anh từ khi còn nhỏ, việc học tiếng Anh chính quy không trở thành bắt buộc cho đến khi các em đạt đến lớp 6ème, tương ứng với năm đầu tiên của trường THCS, thường là ở tuổi 11. 

Trước 6ème, các trường học có sự linh hoạt trong việc lựa chọn dạy ngoại ngữ nào dựa trên nguồn lực sẵn có của họ, chủ yếu là kỹ năng ngôn ngữ của giáo viên, theo The Local. Do đó, ngoại ngữ cụ thể được cung cấp có thể khác nhau giữa các trường tùy thuộc vào chuyên môn của giáo viên.

Đồng thời, trọng tâm truyền thống là ngữ pháp và kỹ năng viết tiếng Anh hơn là khả năng đàm thoại trôi chảy. Cách tiếp cận này thường khiến sinh viên có kiến ​​thức tiếng Anh lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng giao tiếp thực tế.

Cải cách giáo dục gần đây nhằm giải quyết những thiếu sót này bằng cách nhấn mạnh vào kỹ năng nói và cách sử dụng thực tế. Bộ Giáo dục Pháp đã đưa ra nhiều sáng kiến. 

Năm 2022, chính phủ Pháp triển khai kế hoạch học tiếng Anh "khẩn cấp" cho trường học thông qua các ưu tiên học ngoại ngữ này như việc mở thêm nhiều trường song ngữ, phần mềm ngôn ngữ bằng giọng nói và tài trợ cho các chuyến đi học tập tại các quốc gia nói tiếng Anh.

Bất chấp những nỗ lực này, quá trình chuyển đổi từ lý thuyết sang thực hành vẫn đang được tiến hành và nhiều học sinh vẫn gặp khó khăn khi sử dụng tiếng Anh trong thực tế. Pháp đang đứng áp chót các nước châu Âu về trình độ tiếng Anh.

Tử Huy

Kỳ thi Olympic Toán học quốc tế (IMO) được tổ chức từ năm 1959 tại Romania, Việt Nam bắt đầu tham gia từ năm 1974 và đã có 48 lần cử đội tham gia với 288 thí sinh dự thi (trong đó có 18 nữ). 

Đến nay, Việt Nam đoạt 271 huy chương tại IMO (trong đó, 69 Huy chương Vàng, 117 Huy chương Bạc, 85 Huy chương Đồng), tỷ lệ học sinh được huy chương là 94%. Trong suốt lịch sử 50 năm đã có 10 học sinh xuất sắc đạt số điểm tuyệt đối, 10 học sinh được 2 Huy chương Vàng. 

Xét theo thành tích đồng đội không chính thức, đội Việt Nam nằm trong top 10 thế giới trong phần lớn các năm dự thi. 

GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, người đã tham gia dẫn đoàn học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi IMO trong 10 năm, cho hay, nếu tính từ năm 2013 đến năm 2024, Việt Nam xếp hạng từ 5 đến 15. Riêng năm 2017, Việt Nam có thành tích tốt nhất từ trước đến nay (đứng thứ ba thế giới), với 4 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc và 1 Huy chương Đồng. 

Theo thống kê của GS Vinh, nếu tính theo tổng sắp Huy chương Vàng của các đội tuyển tại IMO, Việt Nam đứng thứ 8 thế giới với 69 Huy chương Vàng. Với 48 lần tham dự, trung bình đoạt 1,44 Huy chương Vàng/năm. Tính riêng giai đoạn 2013-2024, Việt Nam xếp thứ 5 thế giới khi đạt trung bình 1,92 Huy chương Vàng/năm (tổng 23 Huy chương Vàng). Giai đoạn này có đến 5 trên tổng số 10 thí sinh trong lịch sử Việt Nam giành được 2 Huy chương Vàng.

“Đây là tỷ lệ rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận về sự phát triển của Toán học trong khu vực, 10 năm gần đây, Thái Lan cũng có 21 Huy chương Vàng và Singapore là 19. Với cách làm như hiện nay, các nước này sẽ không thua kém Việt Nam”, GS Vinh nhận định.

Theo GS Vinh, thành tích của Việt Nam đứng khoảng ở nhóm thứ hai thế giới (top từ 5 - 15). 4 nước top đầu là Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, Nga. 

Muốn cạnh tranh với những đội top đầu, Việt Nam cần tham khảo quy trình chọn đội tuyển của họ. Các nước này, để chọn ra đội tuyển cuối cùng vô cùng phức tạp và mất thời gian tương đối dài; quy trình trải qua rất nhiều vòng, nhiều cấp. Trong khi quy trình chọn của Việt Nam đang rất đơn giản (vòng 1 cấp thành phố, vòng 2 thi toàn quốc và vòng 3 là chọn đội tuyển, mỗi vòng 2 bài). 

“Chúng ta đạt thành công lớn là dựa vào hệ thống trường chuyên trải khắp các tỉnh, thành. Tuy nhiên, nếu so sánh với 4 nước top đầu sẽ có khoảng cách lớn trong việc tuyển chọn người. Nếu muốn cạnh tranh với top đầu, chúng ta cần suy nghĩ, cải tiến thêm”, GS Vinh nói. 

GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, chia sẻ: “Tôi thấy rất vui về những thành quả đã đạt được, đặc biệt là sự đoàn kết, gắn bó giữa cộng đồng toán học Việt Nam trong và ngoài nước. Tôi cũng vui mừng về sự quan tâm của Chính phủ và Toán học vẫn là một trong những môn học được yêu thích của các bạn trẻ”. 

Song, ông cũng còn những câu hỏi trăn trở như làm sao để phong trào học Toán được bền vững, sâu rộng hơn? Làm sao để môn Toán và các môn học cơ bản khác trở thành lựa chọn tự nguyện của người trẻ?.

“Chúng ta đang nói rất nhiều về đào tạo nhân lực cho trí tuệ nhân tạo, rồi bán dẫn -  làm chủ được những công nghệ này. Nhưng làm sao có thể làm chủ được nếu như thời lượng các môn Toán và có lẽ nhiều môn học cơ bản khác bị cắt giảm, cả ở bậc phổ thông lẫn đại học? Trong thời đại bùng nổ thông tin, của trí tuệ nhân tạo, tôi cho rằng chúng ta cần tránh nhồi nhét thêm những kiến thức mới, mà cần trở về với những nền tảng cơ bản, với những nguyên tắc lập luận, tư duy cơ bản”, GS Châu nói.  

GS Châu cho rằng, xã hội không nên chỉ nhìn việc học Toán ở những câu hỏi: "Học Toán nhiều để làm gì?"; "Tại sao dùng ngân sách để dành lợi ích cho một nhóm nhỏ học sinh" hay cho rằng "luyện gà chọi", mà cần nhìn nhận ở những giá trị lớn hơn. 

Vị giáo sư đưa so sánh thi Olympic Toán học quốc tế cũng như câu chuyện bóng đá: "Ai cũng muốn đội tuyển bóng đá Việt Nam giành Huy chương Vàng, ví dụ ở cấp châu Á thôi, cả nước cũng đã vỡ òa. Rõ ràng kết quả đạt được đã mang đến những giá trị xã hội, sức mạnh của Việt Nam. Khi học sinh Việt Nam đạt giải thưởng ở cuộc thi Toán quốc tế tạo nên niềm vui, sự khích lệ.

Điều quan trọng là nếu mặt bằng chung người dân Việt Nam giỏi Toán hơn, diện mạo đất nước sẽ thay đổi. Mỗi người hàng ngày phải đứng trước rất nhiều quyết định, chỉ cần chúng ta biết loại "biến" nào là không quan trọng hay tính toán xác suất đã có thể đưa ra quyết định hợp lý hơn".

GS Châu cũng đề cập về ý kiến cho rằng: 'Tại sao phải dùng ngân sách để dành lợi ích cho một nhóm nhỏ học sinh?'. Ông nói: "Đúng là những em học sinh giỏi sẽ được chăm sóc tốt hơn. Nhưng một đất nước có khoảng 1.000 - 10.000 em rất giỏi Toán, tôi nghĩ tương lai khoa học và công nghệ của đất nước sẽ khác trong vòng 20 năm nữa. Đây là sự đầu tư xứng đáng cho tương lai của đất nước và không nên chỉ nghĩ đầu tư cho các em đi thi IMO", GS Châu chia sẻ.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh "muốn cây cao phải vun từ gốc" và cho hay Bộ ý thức rất rõ rằng muốn phát triển khoa học công nghệ, phải đi từ những ngành rất cơ bản gồm Toán, Vật lý, Hóa học từ bậc phổ thông đến đại học.

"Tuy nhiên, có một điều đáng buồn tỷ lệ học sinh các trường chuyên chọn các ngành liên quan STEM ở bậc đại học chỉ khoảng 25,6%, tức thấp hơn tỷ lệ trung bình toàn quốc (31% chọn học các ngành STEM). Đương nhiên các trường chuyên có cả các lớp về khoa học xã hội, nhưng tôi tin các khối liên quan đến STEM ở các trường chuyên phải lớn hơn nhiều. Như vậy đây là một điểm mà chúng ta cần suy nghĩ", ông Sơn nói.

GS Ngô Bảo Châu và chuyện từng mất cả buổi chiều không giải nổi bài Toán

Ngày 10/8, Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán phối hợp cùng Hội Toán học Việt Nam tổ chức chuỗi hoạt động Kỷ niệm 50 năm Việt Nam tham dự kỳ thi Olympic Toán học quốc tế (1974 - 2024).

Sự kiện nhằm tổng kết, đánh giá các hoạt động, phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng tài năng Toán học trẻ trong thời gian qua và định hướng phát triển cho tương lai. Đây cũng là cơ hội gặp gỡ, hội ngộ của các thế hệ thầy trò, đồng nghiệp tham gia các kỳ thi IMO.

Kỳ thi Olympic Toán học quốc tế (IMO) được tổ chức từ năm 1959 tại Romania, Việt Nam bắt đầu tham gia từ năm 1974 và đã có 48 lần cử đội tham gia với 288 thí sinh dự thi (trong đó có 18 nữ). 

Đến nay, Việt Nam đoạt 271 huy chương tại IMO (trong đó, 69 Huy chương Vàng, 117 Huy chương Bạc, 85 Huy chương Đồng), tỷ lệ học sinh được huy chương là 94%. Trong suốt lịch sử 50 năm đã có 10 học sinh xuất sắc đạt số điểm tuyệt đối, 10 học sinh được 2 Huy chương Vàng. 

Xét theo thành tích đồng đội không chính thức, đội Việt Nam nằm trong top 10 thế giới trong phần lớn các năm dự thi. 

GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, người đã tham gia dẫn đoàn học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi IMO trong 10 năm, cho hay, nếu tính từ năm 2013 đến năm 2024, Việt Nam xếp hạng từ 5 đến 15. Riêng năm 2017, Việt Nam có thành tích tốt nhất từ trước đến nay (đứng thứ ba thế giới), với 4 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc và 1 Huy chương Đồng. 

Theo thống kê của GS Vinh, nếu tính theo tổng sắp Huy chương Vàng của các đội tuyển tại IMO, Việt Nam đứng thứ 8 thế giới với 69 Huy chương Vàng. Với 48 lần tham dự, trung bình đoạt 1,44 Huy chương Vàng/năm. Tính riêng giai đoạn 2013-2024, Việt Nam xếp thứ 5 thế giới khi đạt trung bình 1,92 Huy chương Vàng/năm (tổng 23 Huy chương Vàng). Giai đoạn này có đến 5 trên tổng số 10 thí sinh trong lịch sử Việt Nam giành được 2 Huy chương Vàng.

“Đây là tỷ lệ rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận về sự phát triển của Toán học trong khu vực, 10 năm gần đây, Thái Lan cũng có 21 Huy chương Vàng và Singapore là 19. Với cách làm như hiện nay, các nước này sẽ không thua kém Việt Nam”, GS Vinh nhận định.

Theo GS Vinh, thành tích của Việt Nam đứng khoảng ở nhóm thứ hai thế giới (top từ 5 - 15). 4 nước top đầu là Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, Nga. 

Muốn cạnh tranh với những đội top đầu, Việt Nam cần tham khảo quy trình chọn đội tuyển của họ. Các nước này, để chọn ra đội tuyển cuối cùng vô cùng phức tạp và mất thời gian tương đối dài; quy trình trải qua rất nhiều vòng, nhiều cấp. Trong khi quy trình chọn của Việt Nam đang rất đơn giản (vòng 1 cấp thành phố, vòng 2 thi toàn quốc và vòng 3 là chọn đội tuyển, mỗi vòng 2 bài). 

“Chúng ta đạt thành công lớn là dựa vào hệ thống trường chuyên trải khắp các tỉnh, thành. Tuy nhiên, nếu so sánh với 4 nước top đầu sẽ có khoảng cách lớn trong việc tuyển chọn người. Nếu muốn cạnh tranh với top đầu, chúng ta cần suy nghĩ, cải tiến thêm”, GS Vinh nói. 

GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, chia sẻ: “Tôi thấy rất vui về những thành quả đã đạt được, đặc biệt là sự đoàn kết, gắn bó giữa cộng đồng toán học Việt Nam trong và ngoài nước. Tôi cũng vui mừng về sự quan tâm của Chính phủ và Toán học vẫn là một trong những môn học được yêu thích của các bạn trẻ”. 

Song, ông cũng còn những câu hỏi trăn trở như làm sao để phong trào học Toán được bền vững, sâu rộng hơn? Làm sao để môn Toán và các môn học cơ bản khác trở thành lựa chọn tự nguyện của người trẻ?.

“Chúng ta đang nói rất nhiều về đào tạo nhân lực cho trí tuệ nhân tạo, rồi bán dẫn -  làm chủ được những công nghệ này. Nhưng làm sao có thể làm chủ được nếu như thời lượng các môn Toán và có lẽ nhiều môn học cơ bản khác bị cắt giảm, cả ở bậc phổ thông lẫn đại học? Trong thời đại bùng nổ thông tin, của trí tuệ nhân tạo, tôi cho rằng chúng ta cần tránh nhồi nhét thêm những kiến thức mới, mà cần trở về với những nền tảng cơ bản, với những nguyên tắc lập luận, tư duy cơ bản”, GS Châu nói.  

GS Châu cho rằng, xã hội không nên chỉ nhìn việc học Toán ở những câu hỏi: "Học Toán nhiều để làm gì?"; "Tại sao dùng ngân sách để dành lợi ích cho một nhóm nhỏ học sinh" hay cho rằng "luyện gà chọi", mà cần nhìn nhận ở những giá trị lớn hơn. 

Vị giáo sư đưa so sánh thi Olympic Toán học quốc tế cũng như câu chuyện bóng đá: "Ai cũng muốn đội tuyển bóng đá Việt Nam giành Huy chương Vàng, ví dụ ở cấp châu Á thôi, cả nước cũng đã vỡ òa. Rõ ràng kết quả đạt được đã mang đến những giá trị xã hội, sức mạnh của Việt Nam. Khi học sinh Việt Nam đạt giải thưởng ở cuộc thi Toán quốc tế tạo nên niềm vui, sự khích lệ.

Điều quan trọng là nếu mặt bằng chung người dân Việt Nam giỏi Toán hơn, diện mạo đất nước sẽ thay đổi. Mỗi người hàng ngày phải đứng trước rất nhiều quyết định, chỉ cần chúng ta biết loại "biến" nào là không quan trọng hay tính toán xác suất đã có thể đưa ra quyết định hợp lý hơn".

GS Châu cũng đề cập về ý kiến cho rằng: 'Tại sao phải dùng ngân sách để dành lợi ích cho một nhóm nhỏ học sinh?'. Ông nói: "Đúng là những em học sinh giỏi sẽ được chăm sóc tốt hơn. Nhưng một đất nước có khoảng 1.000 - 10.000 em rất giỏi Toán, tôi nghĩ tương lai khoa học và công nghệ của đất nước sẽ khác trong vòng 20 năm nữa. Đây là sự đầu tư xứng đáng cho tương lai của đất nước và không nên chỉ nghĩ đầu tư cho các em đi thi IMO", GS Châu chia sẻ.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh "muốn cây cao phải vun từ gốc" và cho hay Bộ ý thức rất rõ rằng muốn phát triển khoa học công nghệ, phải đi từ những ngành rất cơ bản gồm Toán, Vật lý, Hóa học từ bậc phổ thông đến đại học.

"Tuy nhiên, có một điều đáng buồn tỷ lệ học sinh các trường chuyên chọn các ngành liên quan STEM ở bậc đại học chỉ khoảng 25,6%, tức thấp hơn tỷ lệ trung bình toàn quốc (31% chọn học các ngành STEM). Đương nhiên các trường chuyên có cả các lớp về khoa học xã hội, nhưng tôi tin các khối liên quan đến STEM ở các trường chuyên phải lớn hơn nhiều. Như vậy đây là một điểm mà chúng ta cần suy nghĩ", ông Sơn nói.

GS Ngô Bảo Châu và chuyện từng mất cả buổi chiều không giải nổi bài Toán